Wel eens gehoord van een vipassana retraite? Deze vorm van retraite komen voort uit het Boeddhisme. En dan vooral het Theravada Boeddhisme – de grootste stroming binnen deze geloofsovertuiging. Hoewel er binnen het Boeddhisme ook weer verschillende vormen van Vipassana retraites worden aangeboden, komt vrijwel altijd overeen dat het een stilteretraite betreft die erop gericht is om tot diepere concentratie en aandacht te komen. Op deze manier krijg je inzicht in de ware aard van alle verschijnselen. Tegelijkertijd is het een oefening om de inzichten – en het aandachtig zijn – te integreren in het dagelijks leven. In Nederland vind je verschillende soorten Vipassana retraites.
Hoe lang duurt een Vipassana retraite?
Veel mensen denken dat de standaard duur van een Vipassana retraite 10 dagen is. Maar dit is absoluut geen standaard duur voor een Vipassana retraite. Als je nog niet zoveel meditatie-ervaring hebt, of niet zoveel ervaring met het lang stilzitten in een meditatiehouding, is het wellicht aan te bevelen om eerst te kiezen voor een wat kortere retraite. Bijvoorbeeld van 3 tot 4 dagen. Dit is vaak wel de minimale duur om de mind echt tot verstilling te krijgen en werkelijk iets op te merken van de effecten van een retraite. Een weekendretraite van twee dagen is voor veel mensen daarvoor net te kort.
Stilte retraite
Een Vipassana retraite is vrijwel altijd in stilte. Naast dat van je wordt verwacht dat je gedurende de hele retraite niet praat, wordt bijvoorbeeld ook afgeraden om te lezen of te schrijven. Op deze manier komt je geest ook tot verstilling, wat bijdraagt aan een grotere helderheid en concentratie.
Zodra we iets lezen ontstaan er weer verhalen in onze mind. Hetzelfde geldt voor schrijven. Terwijl we nu juist de intentie hebben om enkel gewaar te ‘Zijn’. Er zijn mensen die voor het eerst aan een Vipassana retraite willen deelnemen en er tegenop zien dat zij zo lang niet mogen praten – en geen contact met anderen hebben. Toch blijkt achteraf vaak dat zij het heel waardevol vinden en begrijpen wat deze stilte hen heeft gebracht.
Inzicht in ‘dukkha’
Eén van de inzichten die de Boeddha tijdens zijn Verlichting heeft gekregen is dat ‘Dukkha’ een feit is. Dukkha wordt vaak vertaald naar lijden, maar dit is nogal een zwaar woord. Naast grote vormen van Dukkha worden er ook andere ‘niet prettige’ ervaringen bedoeld zoals irritaties, stress en onzekerheid. Er is daarom niet echt een goede vertaling van het woord.
Tijdens een Vipassana retraite is het goed mogelijk dat we Dukkha tegenkomen. Denk aan fysieke ongemakken door het lange zitten of onprettige gevoelens en emoties. Tijdens de retraite oefenen we om hier niet reactief op te zijn. Om niet direct te gaan verzitten bij lichamelijk ongemak, maar het lichamelijk ongemak mee te nemen in de meditatie en ons hiervoor te openen.
Door dit in de meditatie te oefenen kunnen we ook beter met tegenslagen en ongemak omgaan, die we onvermijdelijk in het dagelijks leven ook tegenkomen. Daarnaast krijgen we tijdens een Vipassana retraite meer inzicht in de bron van Dukkha. We doorzien welke vormen van gehechtheden, hunkering en afkeer hier aan ten grondslag liggen.
Inzicht in verandering
Een ander inzicht dat we opdoen is het inzicht in verandering. Waar we op een bepaald moment het bijvoorbeeld erg moeilijk hebben, kunnen we ons even later juist bijzonder vreugdevol en prettig voelen. Niets is permanent. Ook wijzelf zijn meer een proces dan een vaststaand gegeven.
Inzicht in het ‘niet zelf’
Doordat we inzicht krijgen in Dukkha, en dat alles veranderlijk is, krijgen we ook inzicht in het ‘niet zelf’. In het Pali (de eeuwenoude taal uit oude geschriften van het Theravada-boeddhisme): Anatta genoemd. Tijdens de retraite is het goed mogelijk dat we meer en meer los komen van de vereenzelviging met ons lichaam, gedachten, gevoelens en emoties. We krijgen meer inzicht in dat wat we niet zijn, wat leidt tot werkelijke bevrijding.
Door Meditatieleraar Gerjan Schoemaker van Vihara meditatie & bewustwording.
Gerjan organiseert verschillende stilteretraites met overwegend Vipassana meditatie als basis. De eerstvolgende retraites zijn Vipassana en Brahma Vihara (liefdevolle vriendelijkheid, compassie, medevreugde en gelijkmoedigheid), Vipassana en Kundalini yoga, en een traditionele Vipassana retraite.
Foto’s : Gints Gailis (hoofdfoto) en Bill Fairs via Unsplash
Geen opmerkingen